หนังตะลุงคณะเด๊ะเลาะ หนังตะลุงอิสลาม 2 ภาษา มีชื่อเสียงในจังหวัดยะลา หนัง ตะลุงเป็นศิลปะทางภาคใต้ที่มีมาช้านาน ในปัจจุบันเริ่มหาดูได้ยาก แต่ก็ยังพอมีหลงเหลือให้ชมกัน เช่นคณะ “เดะเล๊าะตะลุงศิลป์” ซึ่งเป็นหนังตะลุงที่ใช้ 2 ภาษาในการพากย์โดยใช้ภาษาไทยสำเนียงใต้และภาษามลายูถิ่น นายดอเลาะ มะดีกา หัวหน้าคณะเดะเลาะตะลุงศิลป์ กล่าวว่า ตนเล่นหนังตะลุง2ภาษามา26ปีแล้ว สืบทอดมาจากรุ่นตารุ่นยาย แต่ได้ไปเรียนแบบจริงจังกับอาจารย์ เดะแม ซึ่งเป็นหัวหน้าคณะ “ตะลุงศิลป์ 2003” จนเล่นได้ และตั้งวงเป็นของตัวเอง ในการเล่นหนังตะลุงในแต่ละครั้งใช้คน 12 คน อุปกรณ์ทีใช้มีกลองตุ๊ป ฉาบ โทนเล็ก โทนใหญ่ ฉิ่ง ฉาบ กลองใหญ่ โหม่ง ลือโพ๊ะ ปี่ชวา เป็นต้น ส่วนตัวละครที่ใช้เล่นจะจ้างช่างทำ และในการแสดงหนังตะลุงแต่ละเรื่องใช้เวลาประมาณ 4 ชั่วโมง มีตัวละคร 20 ตัว “ก่อนที่ทางคณะเราจะเริ่มการแสดงจะมีการทำพิธีก่อน โดยมีอุปกรณ์ในการทำพิธี ก็อย่างเช่นหมาก พลู ข้าวสาร ด้าย น้ำ ธูป เทียน เงิน12บาท ซึ่งทั้งหมดเป็นพิธีอีกอย่างหนึ่งที่ผมต้องปฏิบัติก่อนการเล่นหนังตะลุงทุก ครั้ง” นายดอเล๊าะกล่าว นายดอเลาะยังกล่าวอีกว่า ส่วนใหญ่แล้วงานที่ไปแสดงก็จะเป็นงาน บวช งานแต่งงาน งานเข้าสุนัต โดยมีค่าจ้างประมาณ 5,000บาทต่อคืน ในแต่ละเดือนก็จะได้ประมาณ 20.000 บาท และจะมีงานที่เล่นเป็นประจำ เช่น งานมหกรรมศิลปวัฒนธรรมของม.อ.ปัตตานี งานหลักเมือง งากาชาดปัตตานีและงานหลักเมืองยะลา ซึ่งได้รับความสนใจจากคนที่เที่ยวงานทุกๆที่ เป็นอย่างดี เพราะคิดว่ามันหาดูยากในปัจจุบัน และอีกเหตุผลหนึ่งคือเราใช้ภาษา2ภาษาในการพากย์หนัง ซึ่งทำให้ผู้ชมที่ไม่เข้าใจภาษาใดภาษาหนึ่งรู้สึกสนุกร่วมด้วย “สำหรับในอนาคตนั้น หนังตะลุงจะยังคงมีให้ชมหรือไม่นั้น ก็ขึ้นอยู่กับคนที่ชมหนังตะลุง ว่ายังคงให้ความสนใจและสนับสนุนหนังตะลุงหรือไม่ แต่ผมยังคงจะแสดงต่อไปและเชื่อว่าหลายคนยังให้ความสนใจในการละเล่นหนังตะลุง นี้อยู่” นายดอเลาะกล่าว นายอาหามะ ยูโซ๊ะ หนึ่งในผู้ที่มาชมหนังตะลุงกล่าวว่า ในช่วงแรกไม่ค่อยได้สนใจหรือรู้จักหนังตะลุงสักเท่าไร แต่ปีที่ผ่านมาเพื่อนได้ชวนมาชมการแสดงหนังตะลุงรู้สึกประทับใจการแสดง จึงชมการแสดงหนังตะลุงมาเรื่อยๆ นายอาหามะ ยังกล่าวอีกว่า หนังตะลุงเป็นศิลปวัฒนธรรมที่ควรอนุรักษ์ไว้สืบทอดให้คนรุ่นหลังได้ชม เพราะหนังตะลุงเป็นหนังที่สะท้อนชีวิตของคนภาคไต้ ทำให้คนที่ได้เข้าชมสามารถรับรู้ถึงวิถีชีวิตของชาวใต้ได้โดยผ่านตัวละครและ คำพูดของนักเชิดหนังตะลุง