ร่วมแสดงความคิดเห็นกับเรา
ขอขอบคุณสำหรับการเยี่ยมชมเวบไซต์ m-culture.in.th

เราได้จัดทำแบบสำรวจแบบง่ายๆ เพื่อจะ
ได้ทราบถึงสิ่งที่ผู้เยี่ยมชมเวบไซต์เรา
ชอบและให้เราได้เรียนเกี่ยวกับคุณมากขึ้น
 
ละติจูด (รุ้ง) : N 20° 6' 11.0999"
20.1030833
ลองจิจูด (แวง) : E 100° 9' 35.6234"
100.1598954
เลขที่ : 198111
อัตลักษณ์ชุมชนด้านสิ่งทอของชาวปกาเกอะญอ
เสนอโดย เชียงราย วันที่ 20 กันยายน 2566
อนุมัติโดย เชียงราย วันที่ 20 กันยายน 2566
จังหวัด : เชียงราย
0 469
รายละเอียด

ลวดลายผ้าของชาวปกาเกอะญอสามารถบ่งบอกถึงความสามารถ ความละเอียด ทักษะด้านการฝึกฝน จากโครงสร้างของลวดลายของผ้า และความสามารถในการประยุกต์ใช้ลวดลายจากการทอ การปักและการเย็บ รวมถึงการคัดขนาดของลูกเดือยเพื่อนำมาปัก เพราะต้องการให้ลูกเดือยทุกเม็ดมีขนาดเท่ากัน เป็นการฝึกความอดทน ฝึกทักษะความชำนาญเพราะหากทำผิดต้องแก้ไขหรือรื้อออกแล้วทำใหม่จนกว่าจะพอใจ และทำให้ผู้หญิงชาวปกาเกอะญอมีประสบการณ์และทักษะความสามารถในการทอผ้าและการปักผ้า ซึ่งลวดลายของผ้ามีความหลากหลายขึ้นอยู่กับความสามารถของผู้ทอ ในการประยุกต์ลวดลายที่นิยมคือ ลายดั้งเดิมทั้งหมดโดยลายผ้าของชาวปกาเกอะญอของบ้านดอยและบ้านหนองด่าน มี 2 ลายหลัก ที่เป็นลายดั้งเดิม คือ ลายมัดหมี่คูฉกคัง และลายมัดหมี่หนิ่งเมกลัง ส่วนลวดลายอื่น ๆ ที่เกิดขึ้นจะเป็นลายสมัยใหม่เปลี่ยนแปลงตามเทคโนโลยีการสื่อสารศิลปะนอกชุมชน การสร้างสรรค์ผลงานจะมีมากขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงของเส้นใย การเปลี่ยนแปลงสีสันรวมถึงการเลียนแบบผ้าจากกลุ่มชาติพันธุ์อื่นหรือพื้นที่อื่นมาผสมผสานให้มีลวดลายที่สวยงามมีสีสันมากขึ้นปรากฏการเปลี่ยนแปลงของลวดลายบนผืนผ้าสามารถสรุปได้ว่า มีการเปลี่ยนแปลงจาก 3 เรื่อง คือ 1) เรื่องของวิถีชีวิต 2) เรื่องของวัสดุอุปกรณ์ในการทอผ้า และ 3) เรื่องของการผสมผสานลวดลายบนผืนผ้าระหว่างความรู้ดั้งเดิมและความรู้ใหม่จากกลุ่มชาติพันธุ์อื่น ลวดลายผ้าของชาวปกาเกอะญอ พื้นที่ตำบลโชคชัย อำเภอดอยหลวง จังหวัดเชียงราย พบลวดลายต่าง ๆ ดังนี้

1.ลวดลายผ้าทอเป็นการประดิษฐ์ลวดลายในเนื้อผ้า หรือผืนผ้าขณะทอ เทคนิคการทอ มีดังนี้
1.1ลายในเนื้อผ้าเป็นเส้นนูนตามแนวตั้งหรือแนวนอน เกิดจากการเพิ่มจำนวนเส้นด้ายยืนหรือเส้นด้ายพุ่งเพิ่มขึ้นจากปกติ

1.2ลายสลับสีเป็นการทอแบบธรรมดาหรือการทอลายขัด แต่มีการแทรกด้วยสีต่าง ๆ เข้าไป ในขณะเรียงเส้นยืน หรือเมื่อสอดเส้นด้ายพุ่งแล้วมีการสลับสีเป็นริ้วและสานขัดกัน โครงสร้างผ้าสลับสี

1.3ลายปั่นไกเป็นลายที่เกิดจากการนำเส้นด้ายสองสีขึ้นไปมาปั่นเกลียวสลับสี แล้วพุ่งขัดกับเส้นด้ายยืน เพื่อให้เกิดสีสัน มีความเหลื่อมของสี ส่วนมากจะใช้เน้นเฉพาะจุด เช่น ลายหัวถุงย่าม ลายแถบตรงอกเสื้อ ชายเสื้อ ไม่นิยมทอปั่นไกทั้งผืน

1.4ลายมัดหมี่เป็นเทคนิคการทำมัดหมี่เส้นด้ายยืนก่อน แล้วนำมาทอเพื่อให้ลวดลายที่มัดหมี่
มาปรากฏบนผืนผ้า ใช้ทอเป็นผ้าซิ่นของแม่บ้าน

1.5ลายขิดเป็นการทอให้ลวดลายปรากฏเหมือนกันทั้งผืน เป็นแบบยกดอกในตัวโดยใช้วิธีแยกเส้นด้ายยืน นับเป็นช่องตามลายที่ออกแบบไว้ แล้วสอดไม้เข้าไปเป็นตัวนับในการสอดเส้นด้ายพุ่งหรือจะใช้การแยกเส้นด้ายยืนด้วยตะกอหลาย ๆ ชุดตามจังหวะของลวดลาย

1.6ลายจกเป็นการทอลวดลายโดยการสอดเสริมเส้นด้ายพุ่งพิเศษ เข้าไปในผืนผ้าตามตำแหน่งที่ต้องการ โดยผู้ทอจะใช้นิ้วมือหรือขนเม่น เป็นเครื่องช่วยยกเส้นด้ายยืน และสอดเส้นด้ายสีพิเศษเข้าไป โดยปกติการทอจกของชาวปกาเกอะญอจะทอจากด้านหลังของผืนผ้า ผู้ที่ทอผ้าชนิดนี้ต้องมีความชำนาญในการกำหนด หรือการนับเส้นด้าย เพื่อให้ได้ลวดลายสีสันที่ถูกต้องตามการออกแบบไว้

2.ลวดลายผ้าปักด้วยลูกเดือยการปักผ้าด้วยลูกเดือยของชาวปกาเกอะญอ พื้นที่ ต.โชคชัย อ.ดอยหลวง จ.เชียงราย เริ่มหายไปจนแทบจะไม่เห็นวิถีการปักผ้า แต่ยังพบเห็นได้จากเสื้อจากมรดกของบรรพบุรุษ ส่วนใหญ่การปักผ้าด้วยลูกเดือยยังพบเห็นอยู่บ้างในพื้นที่ตำบลหนองป่าก่อ และพื้นที่อื่นที่อยู่ใกล้เคียง

3.ลวดลายผ้าปะการนำผ้าเย็บปะติดบนผืนผ้าทอ เป็นเทคนิคที่ชาวปกาเกอะญอ นำมาทำเพื่อตกแต่งให้เสื้อผ้ามีความสวยงาม และเป็นเทคนิคการผสมผสานให้เสื้อมีความน่าสนใจมากขึ้น

4.ลวดลายการเย็บด้วยมือการเย็บผ้าด้วยมือหรือการเย็บเพลาะต่อผ้า เป็นทักษะหนึ่ง
ที่สตรีชาวปกาเกอะญอจำเป็นต้องมีความเชี่ยวชาญไม่แพ้การสร้างลวดลายต่าง ๆ บนผืนผ้า เนื่องจากผ้าทอด้วยกี่เอวจะเป็นผ้าที่ไม่กว้างมากจึงจำเป็นต้องนำมาเย็บต่อกันให้เกิดขนาดผ้าที่ต้องการ รวมถึงการเย็บผ้าเพื่อสร้างรูปแบบเสื้อผ้าและเครื่องใช้ต่างๆ ตามความประสงค์ของผู้ทำขึ้น ส่วนรูปแบบการเย็บ หรือลวดลายการเย็บ ก็ขึ้นอยู่กับความถนัด ความชอบ ความงาม ความหนาแน่น หรือความต้องการของผู้ที่สวมใส่

อัตลักษณ์ด้านสิ่งทอของชาวปกาเกอะญอในพื้นที่ตำบลโชคชัยอำเภอดอยหลวง จังหวัดเชียงราย คือ การรักษาและสืบทอดเรื่องของความเชื่อ ผ่านกระบวนการสอน อบรมเลี้ยงดูจากผู้เป็นมารดา รวมถึงความเคารพบรรพบุรุษ ด้วยพิธีการเลี้ยงผีบ้าน ความเคารพครอบครัวของภรรยาผ่านผ้าสินสอดเป็นการสอดแทรกให้ลูกหลานรู้จักให้ความเคารพและกตัญญูต่อบรรพบุรุษที่ส่งผ่านเรื่องราวลวดลายและรูปแบบของการแต่งกายตามสายตระกูลของฝั่งมารดา หรือแม้แต่การดำรงชีวิตที่พึ่งพิงกับพิธีกรรมการนับถือผี ซึ่งถูกสรรค์สร้างปั้นแต่งขึ้นมาให้แตกต่างกันตามแต่ยุคสมัย และตามแต่พื้นที่ก็มีการสอดแทรกในเรื่องของความเชื่อ ใช้เป็นแนวทางในการดำรงชีวิตให้ลูกหลานชาวปกาเกอะญอ มีความภาคภูมิใจในชาติพันธุ์ตนเอง

สถานที่ตั้ง
ชุมชนสิ่งทอปกาเกอะญอ กลุ่มสตรีปักผ้าทอผ้าบ้านดอย ,กลุ่มสตรีทอผ้าบ้านหนองด่าน
ตำบล โชคชัย อำเภอ ดอยหลวง จังหวัด เชียงราย
รายละเอียดการเข้าถึงข้อมูล
วารสารสังคมศาสตร์วิชาการ ปีที่ 15 ฉบับที่ 2 กรกฏาคม - ธันวาคม 2565
บุคคลอ้างอิง ผศ.ศมล สังคะรัตน์
ชื่อที่ทำงาน สำนักวิชาสังคมศาสตร์ สาขาวิชาคหกรรมศาสตร์ประยุกต์ ม.ราชภัฏเชียงราย
เลขที่ 80 หมู่ที่/หมู่บ้าน 9 ถนน พหลโยธิน
ตำบล บ้านดู่ อำเภอ เมืองเชียงราย จังหวัด เชียงราย รหัสไปรษณีย์ 57100
โทรศัพท์ 062-161-5326
แสดงความคิดเห็น
โปรด เข้าสู่ระบบ ก่อนทำการแสดงความคิดเห็น

ชื่อผู้ใช้
รหัสผ่าน
ยังไม่มีการแสดงความคิดเห็น
ข้อมูลที่แสดงในระบบนี้ จัดเก็บโดยนักวิชาการวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม หากมีข้อเสนอแนะหรือข้อมูลเพิ่มเติม กรุณาติดต่อวัฒนธรรมจังหวัด
       ข้อมูลนี้เป็นประโยชน์หรือไม่