ตามพระราชบัญญัติวิชาชีพแพทย์แผนไทย พ.ศ.2556 ได้ให้คำนิยามว่า “การแพทย์พื้นบ้านไทย” หมายความว่า การตรวจ การวินิจฉัย การบําบัด การรักษา การป้องกันโรค การส่งเสริมและการฟื้นฟูสุขภาพ โดยใช้องค์ความรู้ซึ่งสืบทอดกันมาในชุมชนท้องถิ่นทั้งนี้ ด้วยกรรมวิธีการแพทย์แผนไทย ในขณะที่กองคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทยและแพทย์พื้นบ้านไทย กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ให้คำนิยามหมอพื้นบ้านไว้ว่า หมายถึง บุคคลซึ่งมีความรู้ความสามารถในการส่งเสริมและดูแลสุขภาพของประชาชนในท้องถิ่น ด้วยภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย หรือการแพทย์พื้นบ้าน ตามวัฒนธรรมของชุมชนสืบทอดกันมานานเป็นที่นิยมยกย่องจากชุมชน

ชาวม้งเป็นชนเผ่าที่มีการกระจายมากที่สุด คืออาศัยอยู่ตั้งแต่ประเทศจีน พม่า ลาว และไทย มีต้นกำเนิดดั้งเดิมอยู่ในมณฑลไกวเจา ฮุนหนำ กวงสี และยูนนาน จัดอยู่ในกลุ่ม ธิเบต-พม่า อพยพเข้ามาในประเทศไทยหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ผ่านมาทางประเทศลาว เข้าสู่ประเทศไทยทางจังหวัดเลย และจังหวัดน่าน ในจังหวัดเชียงราย ชนเผ่าม้งอาศัยอยู่ในเขต 8 อำเภอ 12 ตำบล 50 หมู่บ้าน ในเขตอำเภอเวียงแก่น ถือว่ามีชนเผ่าม้งเป็นประชากรที่มากที่สุดในอำเภอ โดยเฉพาะในเขตตำบลปอ ได้แก่ บ้านเจดีย์ทอง บ้านทรายทอง บ้านห้วยคุ บ้านห้วยหาน ฯลฯ

บ้านห้วยหานเป็นหมู่บ้านที่รอบล้อมไปด้วยขุนเขาและหน้าผา มีถ้ำเพชรที่มีความสวยงาม มีจุดชมวิวผาแดงที่สามารถชมทัศนียภาพทางธรรมชาติได้ถึง 180 องศา มีสวนสมุนไพรเป็นแหล่งเรียนรู้ทางสมุนไพรพื้นบ้านหลากหายชนิด ที่เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นของชาวบ้านห้วยหาน และมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว นอกจากนี้บ้านห้วยหาน ยังมีการให้บริการอบสมุนไพรแบบภูมิปัญญาท้องถิ่นของชาวม้งให้กับนักท่องเที่ยว มีการแปรรูปสมุนไพร การชิมชาสมุนไพร การทำกาแฟแบบครบวงจร มีบริการอาหารพื้นเมืองของชาวม้ง อีกทั้งการแสดงทางวัฒนธรรมกลุ่มชาติพันธุ์ม้ง และการแสดงภูมิปัญญาท้องถิ่น อาทิเช่น การจักรสาน การปักผ้า และการทำเฟอร์นิเจอร์จากไม้ไผ่ ฯลฯ

กล่าวถึง ยาสมุนไพรของม้งนั้น เป็นองค์ความรู้ที่ชาวบ้านมีการสืบทอดกันมายาวนาน ด้วยวิธีการสอน บอกกล่าวและการสาธิตการใช้สมุนไพรในการรักษาโดยใช้ธรรมชาติช่วยบำบัด จากการสัมภาษณ์ นายวัฒนา ปรีดีพจนา อายุ 82 ปี หมอพื้นบ้าน ยาสมุนไพร ชนเผ่าม้ง บ้านห้วยหาน ให้ข้อมูลว่าตนเคยเป็นทหาร เมื่อปี พ.ศ. 2507 และได้มีโอกาสไปศึกษาเล่าเรียนด้านการรักษาผู้ป่วยด้วยยาสมุนไพรเบื้องต้นที่โรงพยาบาลสวนดอกจังหวัดเชียงใหม่ พอจะมีความรู้เรื่องยาสมุนไพรอยู่บ้าง เมื่อกลับมาอยู่บ้านห้วยหาน เห็นว่าหมู่บ้านมีสมุนไพรพื้นบ้านหลายชนิดที่สามารถใช้เป็นยาบำบัดรักษาโรคได้ ประกอบกับชาวบ้านห้วยหานยังคงนับถือวิญญาณบรรพบุรุษและเชื่อในอำนาจเหนือธรรมชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งชาวม้งเชื่อว่าวิญญาณบรรพบุรุษจะปกป้องดูแลคุ้มครองสมาชิกในครอบครัวให้อยู่เย็นเป็นสุขไม่ให้เกิดการเจ็บป่วย เมื่อเกิดอาการเจ็บป่วยที่หาสาเหตุไม่ได้จะประกอบพิธีกรรมต่างๆ เพื่อรักษาอาการเจ็บป่วย และนำสมุนไพรพื้นบ้านมารักษาอาการเจ็บป่วยร่วมไปด้วย ในเบื้องต้น ชาวม้งรักษาอาการเจ็บป่วยของตนเองและคนในครอบครัวโดยใช้ทั้งพิธีกรรมและยาสมุนไพร แม้ว่าระบบการแพทย์สมัยใหม่แผนปัจจุบันจะเข้ามามีบทบาทในการรักษามากขึ้น แต่ชาวม้งบ้านห้วยหาน ก็ยังคงให้ความเชื่อถือในองค์ความรู้การแพทย์พื้นบ้าน สามารถนำความรู้ดั้งเดิมที่ได้รับการสืบทอดจากบรรพบุรุษ มาประยุกต์ให้เข้ากับวิถีชีวิตของตนเองท่ามกลางความเจริญก้าวหน้าทางการแพทย์แผนปัจจุบันได้เป็นอย่างดีด้วยความที่เป็นหมู่บ้าน
ที่ห่างไกลความเจริญมาก การพึ่งพาตนเองของชาวบ้านจึงเป็นสิ่งสำคัญ ชาวม้งบ้านห้วยหาน จึงได้สั่งสมสืบทอดภูมิปัญญาการจัดการตนเองจากรุ่นสู่รุ่น มีการเรียนรู้จากภูมิปัญญาท้องถิ่นจากผู้อาวุโสในหมู่บ้านเพื่อสืบทอดวัฒนธรรมเกี่ยวกับการรักษาโรคด้วยสมุนไพร การสอนหรือการพูดคุยกันเป็นกลุ่มเวลาทำงาน หรือตอนกลางคืน เป็นการถ่ายทอดความรู้ที่ไม่ได้จัดเวลาสถานที่ เป็นการศึกษาจากผู้รู้หรือภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ไม่มีในตำราเรียนแต่ศึกษาได้จากวิถีชีวิตการดำเนินชีวิตของคนในหมู่บ้าน รวมทั้งการจัดการสุขภาพของตนเองด้านสมุนไพร หมอพื้นบ้าน อาหารการกิน และการดำรงชีวิตที่ล้วนแล้วเกี่ยวโยงกับการวิถีสุขภาพของชาวม้งบ้านห้วยหานทั้งสิ้น

เพื่อเป็นการส่งเสริมด้านการบำบัดฟื้นฟูและรักษาด้วยยาสมุนไพร เป็นการสืบทอดองค์ความรู้ด้านภูมิปัญญายาสมุนไพรของชนเผ่าม้งบ้านห้วยหาน ตลอดจนให้มีแหล่งเรียนรู้ข้อมูลทางด้านสมุนไพรให้กับผู้ที่สนใจศึกษาเรียนรู้เพื่อพัฒนาและต่อยอดองค์ความรู้หมอพื้นบ้านสมุนไพรให้คงอยู่สืบไป จึงได้ร่วมกันก่อตั้งกลุ่มสมุนไพรบ้านห้วยหาน หมู่ 9 เมื่อวันที่ 1 มีนาคม 2558 มีคณะกรรมการดำเนินงาน จำนวน 20 คน กรรมการที่ปรึกษา จำนวน 3 คน ตั้งอยู่เลขที่ 140 หมู่ 9 บ้านห้วยหาน ตำบลปอ อำเภอเวียงแก่น จังหวัดเชียงราย โดยได้คิดค้นสูตรยาการอบสมุนไพรและองค์ความรู้ภูมิปัญญาจากการสืบทอดจากหมอพื้นบ้านสมุนไพร จากบรรพบุรุษรุ่น ปู่ ย่า ตา ยาย มาใช้เป็นสูตรการอบยาสมุนไพร ได้แก่

1. อบยาสมุนไพร สูตรแก้ล้างสารพิษในร่างกาย
2. อบยาสมุนไพร สูตรรักษาอัมพฤต อัมพาต
3. อบยาสมุนไพร สูตรแก้ปวดเมื่อยตามร่างกายหรือปวดกระดูกและฟอกช้ำใน
4. อบยาสมุนไพร รักษาการปรับสมดุลระบบเลือดในร่างกาย
5. อบยาสมุนไพร รักษาความดันโลหิตสูงและเบาหวาน

การเดินทางเข้าสู่บ้านห้วยหาน รถส่วนตัว– รถโดยสารประจำทาง เส้นทางจาก อ.เชียงของ ใช้เส้นทางเชียงของ- เวียงแก่น – เทิง เลี้ยวซ้ายมาทางบ้านหนองเตา และเลี้ยวขวาทางแยกห้วยคุ -ห้วยหาน โดยเดินทางเป็นระยะทางรวม 60 กม. ถึงบ้านห้วยหาน