ข้าวต้มมัดเป็นขนมไทย ที่บางคนอาจจะบอกว่าไม่รู้จัก เนื่องจากเป็นขนมที่มีประโยชน์ และมีคุณค่าทางอาหาร สามารถหาวัตถุดิบในการทำได้ง่ายในท้องถิ่น นอกจากนี้ยังเป็นขนมที่นำข้าวซึ่งเป็นอาหารหลักของคนไทยนำมาประยุกต์ ปรุงแต่งเป็นขนมหวาน จึงถือได้ว่าข้าวต้มมัดเป็นหนึ่งในภูมิปัญญาท้องถิ่นของบรรพบุรุษไทย สมัยก่อนคนโบราณยกให้ข้าวต้มมัดเป็นสัญลักษณ์ของคนที่มีคู่ เพราะข้าวต้มมัดจะมีลักษณะการนำขนม 2 ชิ้น มามัดคู่กัน และเชื่อกันว่า ถ้าหนุ่มสาวได้ทำบุญวันเข้าพรรษาด้วยข้าวต้มมัด ความรักจะดี ชีวิตคู่ครองจะคงอยู่นานตลอดกาล เหมือนกับข้าวต้มมัดที่ผูกติดกัน คนโบราณสมัยก่อนเลยนิยมทำข้าวต้มมัดไปถวายพระในวันเข้าพรรษา

ชุมชนได้มีการร่วมตัวกันเป็นในการทำเป็นอาหารพื้นบ้านที่สร้างมูลค่า สร้างรายได้ให้กับท้องถิ่น ให้แก่ชุมชน ท้องถิ่น สามารถหาซื้อได้ทั่วไป และจะนิยมในช่วงเทศกาลทางพระพุทธศาสนา วันสำคัญต่างๆ อีกทั้งชาวบ้านในพื้นที่อำเภอสว่างอารมณ์ จังหวัดอุทัยธานี ยังมีการอนุรักษ์ประเพณีต่างๆให้คงไว้ ไม่สูญหายอีกด้วย

ชาวบ้านนิยมนำข้าวต้มมัดไปถวายพระในงานบุญวันออกพรรษา หรืองานตักบาตรเทโว เหตุที่ นิยมนำข้าวต้มมัดไปถวายพระนั้น บ้างก็เชื่อตามตำนานในสมัยพุทธกาลว่าชาวเมืองในสมัยพระพุทธกาลที่ไปคอยรับเสด็จองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้านำไปทำบุญตักบาตรเพราะเห็นว่าเป็นของสะดวกและรับประทานง่าย บ้างก็ว่าการนำข้าวต้มมัดมาใส่บาตรทำบุญจนเกิดขึ้นเป็นธรรมเนียมนั้น มีจุดประสงค์เพื่อให้พระภิกษุสงฆ์ใช้เป็นเสบียงในการเดินทางไปเผยแผ่พระธรรมคำสอนในที่ห่างไกล