ชื่อลายผ้าผ้าลายคั่นโบราณ

ความเป็นมาของลายผ้า

อำเภอจัตุรัส มีประวัติความเป็นมาที่ยาวนานหลายร้อยปี แต่เดิมอำเภอจัตุรัสมีฐานะเป็นเมืองชื่อเมือง “สี่มุม” เจ้าเมืองคนแรกคือ พระนรินทร์สงคราม เป็นชาวลาว อพยพมาจากเวียงจันทน์ มาตั้งถิ่นฐานอยู่ที่บ้านนารายณ์ เมืองนครราชสีมา ปัจจุบันอยู่ในเขตพื้นที่ตำบลจอหอ ต่อมาได้ย้ายถิ่นฐานมาอยู่ที่บ้านสี่มุม อำเภอจัตุรัส สมัยก่อนมีพื้นที่อาณาเขตกว้างขวาง ครอบคลุมอำเภอบำเหน็จณรงค์ อำเภอเทพสถิต อำเภอหนองบัวระเหว อำเภอเนินสง่า และอำเภอซับใหญ่ ประชากรของอำเภอจัตุรัส มีวัฒนธรรมที่หลากหลาย เช่น ภาษาพูดเป็นการพูดผสมผสานกันทั้งภาษาไทยโคราชและไทยอีสาน บางหมู่บ้าน บางตำบล มีภาษาพูดไทโคราช หรือภาษาพูดไทยอีสาน ภาษาเดียว มีประเพณีวัฒนธรรมที่หลากหลายและคล้ายคลึงกัน สำหรับวัฒนธรรมการแต่งกายของอำเภอจัตุรัสมีหลากหลาย ไม่มีเอกลักษณ์เฉพาะของชาวอำเภอจัตุรัส หรือคนเมืองสี่มุม

ดังนั้น เพื่อให้อำเภอจัตุรัสได้มีเอกลักษณ์วัฒนธรรมการแต่งกาย ที่บ่งบอกถึงคนอำเภอจัตุรัส หรือเมืองสี่มุม จึงได้จัดทำโครงการกำหนดรูปแบบการแต่งกายชุดอัตลักษณ์ของอำเภอจัตุรัส โดยได้แต่งตั้งคณะทำงานกำหนดรูปแบบการแต่งกายอำเภอจัตุรัส ประกอบด้วย คณะกรรมการอำนวยการ และคณะทำงานคัดเลือกและสรรแบบชุด โดยให้คณะทำงานดำเนินการค้นหาชนิดผ้า ลายผ้า สีผ้า และแบบเสื้อและผ้า เพื่อให้ประชาชนชาวอำเภอจัตุรัส มีชุดเป็นเอกลักษณ์ของตัวเอง เพื่อให้เกิดความภาคภูมิใจในการคงเอกลักษณ์ของคนชาวอำเภอจัตุรัส ซึ่งคณะทำงานมีความเห็นร่วมกันว่า การแต่งกายของคนจัตุรัสต้องเป็นการผสมผสานเอกลักษณ์ของชาวไทยโคราชและชาวไทยอีสาน และจากการสืบค้นจะเห็นว่าในเขตอำเภอจัตุรัส ชาวบ้านสมัยก่อนจะนุ่งผ้าซิ่นมัดหมี่ลายข้อ และหมี่ควบ เพื่อให้เป็นลวดลายหลายสี โดยสีผ้าจะออกโทนสีของเม็ดมะขาม ดังนั้น อำเภอจัตุรัสจึงกำหนดการแต่งกายของอำเภอจัตุรัสไว้ดังนี้ ใช้ผ้าฝ้ายพื้นสีกรมท่า ผ้าถุงหรือผ้าซิ่นเป็นผ้ามัดหมี่ มีลวดลายมัดหมี่ลายข้อ ควบโบราณ และให้ใช้ชื่อว่า ลายหมี่คั่นโบราณ

ความโดดเด่น/อัตลักษณ์เฉพาะ

การแต่งกายของคนจัตุรัส เป็นการผสมผสานเอกลักษณ์ของชาวไทยโคราช และชาวไทยอีสาน โดยใช้เส้นใยฝ้ายในการทอ ผ้าทอจะเป็นผ้ามัดหมี่ ผ้าพื้นเป็นสีกรมท่า ลายมัดหมี่ข้อ ควบโบราณ มีสีน้ำตาลเข้ม (โทนสีเม็ดมะขาม) ทั้งนี้ ได้กำหนดการแต่งกายอัตลักษณ์ของอำเภอจัตุรัสไว้ดังนี้

-สุภาพสตรี แบบเสื้อชุดไทยเรือนต้นประยุกต์ ผ้าฝ้ายสีพื้นย้อมคราม ปลายแขนเสื้อใช้เชิงผ้าถุงแต่งปลายแขน ตกแต่งเพิ่มเติมด้วยกุ๊นสีขาว ผ้าถุงสีเม็ดมะขาม ลายมัดหมี่ข้อ ควบโบราณ

-สุภาพบุรุษ เสื้อผ้าฝ้ายแขนยาว ย้อมคราม สีกรมท่า ตกแต่งด้วยเชิงผ้าถุง สีเม็ดมะขาม ลายมัดหมี่ข้อโบราณ

โอกาสในการใช้

ด้วยอัตลักษณ์ลวดลายและสีของผ้าทออำเภอจัตุรัส ซึ่งเน้นสีน้ำตาล มีลวดลายตกแต่งตีนซิ่น ทำให้เกิดความสวยงาม เหมาะที่จะสวมใส่ไปในงานเทศกาลต่าง ๆ เช่น งานบุญประเพณี งานต้อนรับแขกบ้านแขกเมือง งานเลี้ยงรับรอง นอกจากนี้สามารถสมใส่ในการเข้าร่วมประชุมพบปะกับบุคคลต่าง ๆ ได้ ซึ่งเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของชาวอำเภอจัตุรัส

ผู้ถือปฏิบัติและผู้สืบทอด

๑.นางสาวรำพรรณ คำโนฤทธิ์ อายุ ๕๐ ปี เลขที่ ๑๗ หมู่ ๒ บ้านหนองบัวบาน ตำบลหนองบัวบาน

อำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ

๒.นายสมคิด หงส์ทอง อายุ ๖๕ ปี เลขที่ ๔๗ หมู่ ๑๓ บ้านส้มป่อย ตำบลส้มป่อย อำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ

๓. นางลลนา ประกิจ อายุ ๕๗ ปี เลขที่ ๕๑๔ หมู่ ๑๓ ตำบลส้มป่อย อำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ

๔. นางลินจง ชาวิชัย อายุ ๕๖ ปี เลขที่ ๕๑๔ หมู่ ๑๓ ตำบลส้มป่อย อำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ

๕. นางประสาน ภิรมย์กิจ เลขที่ ๒๐๕ หมู่ ๑๒ ตำบลส้มป่อย อำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ

หน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชนที่ร่วมสนับสนุนและอนุรักษ์

๑. สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดชัยภูมิ

๒. ที่ทำการปกครองอำเภอจัตุรัส

๓. สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอจัตุรัส

๔. ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอจัตุรัส

๕. องค์กรปกครองท้องถิ่นในพื้นที่อำเภอจัตุรัสทุกแห่ง

๖. ส่วนราชการในสังกัดอำเภอจัตุรัสทุกแห่ง

๗. สถานศึกษาในสังกัดอำเภอจัตุรัสทุกแห่ง

แหล่งจำหน่าย

๑.นางสาวรำพรรณ คำโนฤทธิ์ อายุ ๕๐ ปี เลขที่ ๑๗ หมู่ ๒ บ้านหนองบัวบาน ตำบลหนองบัวบาน

อำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ โทร. ๐๘๑-๗๐๙๗๑๙๕

๒.นายสมคิด หงส์ทอง อายุ ๖๕ ปี เลขที่ ๔๗ หมู่ ๑๓ บ้านส้มป่อย ตำบลส้มป่อย อำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ

๓.ที่ว่าการอำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ