เขาสมอคอน ตั้งอยู่ที่ตำบลสมอคอน อำเภอท่าวุ้ง จังหวัดลพบุรี เป็นเทือกเขาที่มีความสำคัญทางด้านประวัติศาสตร์ สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ได้ทรงบันทึกเกี่ยวกับเขาสมอคอนไว้ในว่า เขาสมอคอน เหมือนเกาะอยู่กลางทุ่งไปทางด้านเหนือ มีถ้ำ และวัดโบราณอยู่ที่เขานี้หลายแห่ง และมีตำนานในหนังสือพงศาวดารเมืองหริภุญไชยกล่าวว่าเมื่อครั้งขอมเป็นใหญ่ที่เมืองละโว้ มีฤๅษีองค์หนึ่งชื่อสุกะทันต์ จำศีลอยู่ที่เขาสมอคอน ได้เป็นผู้ทูลให้พระเจ้ากรุงละโว้ตั้งนางจามเทวีราชธิดาไปครองเมืองหริภุญไชยหรือเมืองนครลำพูนมณฑลภาคพายัพ และในหนังสืออักขรานุกรมภูมิศาสตร์ ฉบับราชบัณฑิตยสถานกล่าวไว้ว่า เขาสมอคอนเป็นที่อยู่ของสุกกทันตฤาษี อาจารย์ของพระเจ้ารามคำแหงมหาราชและพระยางำเมืองกษัตริย์เมืองพะเยา เขาสมอคอนจึงเปรียบเสมือนสำนักตักศิลาสำคัญในสมัยโบราณหรือเป็นมหาวิทยาลัยแห่งแรกของเมืองไทย มีวัดสำคัญบนเขาสมอคอน 4 แห่งด้วยกัน คือ วัดบันไดสามแสน มีวิหารซึ่งเป็นโบราณสถานอยู่หน้าถ้ำและพระอุโบสถเก่าแก่สถาปัตยกรรมสมัยอยุธยา วัดถ้ำตะโกพุทธโสภา มีพระอุโบสถสร้างเมื่อปี พ.ศ. 2457 ภายในมีจิตรกรรมฝาผนัง ศิลปะแบบพม่า และ เจดีย์ทรงเรือสำเภา วัดถ้ำช้างเผือก บริเวณเชิงเขามีทำนบดินและอ่างเก็บน้ำโบราณ คาดว่าน่าจะสร้างในพุทธศตวรรษที่ 18 และวัดเขาสมอคอน มีเจดีย์ย่อมุมไม้สิบสอง ที่ทำบัวกลุ่มรองรับองค์ระฆังเป็นเจดีย์มีถ้ำเล็กๆ เรียกว่า ถ้ำพระนอน ภายในมีพระพุทธไสยาสน์ประดิษฐานอยู่ สาเหตุหนึ่งที่เขาสมอคอนเป็นที่รู้จักแพร่หลาย เพราะมีตำนานเกี่ยวข้องอยู่ ตำนานหนึ่งในเรื่องรามเกียรติ์เมื่อครั้งพระลักษณ์ถูกหอกโมกขศักดิ์ของกุมภกรรณ หนุมานขันอาสาไปหาต้นสังกรณีตรีชวาที่เขาสรรพยา ด้วยความรีบร้อนจึงแบกภูเขาไปทั้งลูก ระหว่างทางเศษดิน หิน ร่วงหล่นยังทุ่งนาแห่งหนึ่งเกิดเป็นเทือกเขาเล็กๆ ขึ้นกลางทุ่งนา จึงเรียกที่แห่งนั้นว่า เขาสมอคอน