พิพิธภัณฑ์ธนาคารไทย จัดตั้งขึ้นโดยธนาคารไทยพาณิชย์ ซึ่งเป็นธนาคารแห่งแรกในประเทศ มีวัตถุประสงค์ เพื่อเป็นสถานที่ในการจัดแสดงสิ่งของที่มีค่าทางประวัติศาสตร์ด้านการเงินการธนาคารของชาติ และเป็นแหล่งศึกษา วิวัฒนาการของธนาคารแห่งแรกของคนไทย ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน เริ่มเปิดดำเนินการมาตั้งแต่วันที่ 5 มิถุนายน 2529 จากเดิมตั้งอยู่ที่สาขาตลาดน้อยซึ่งเคยเป็นที่ตั้งของสำนักงานใหญ่ ต่อมาได้ย้ายมาอยู่ที่สำนักงานใหญ่รัชโยธินแทนและเปิดดำเนินการพร้อมกับพิธีเปิดสำนักงานใหญ่ เมื่อวันที่ 29 มกราคม 2539 และในโอกาสครบรอบ 100 ปีธนาคารไทยพาณิชย์ ได้ดำเนินการปรับปรุงพิพิธภัณฑ์ธนาคารไทย และได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินมาทรงเยี่ยมชมอย่างเป็นทางการ เมื่อวันที่ 30 มกราคม 2550

พิพิธภัณฑ์แบ่งการจัดแสดงออก 2 ประเภทคือนิทรรศการหมุนเวียน และนิทรรศการอื่นๆ พร้อมทั้งกิจกรรมต่างๆ ตลอดทั้งปี โดยจัดแสดงที่บริเวณห้องโถง ชั้น 1 และนิทรรศการถาวร จัดแสดงบนชั้น 2 ซึ่งจะแบ่งการจัดแสดงเป็น 4 ส่วน แต่ละส่วนจะแบ่งแยกกันด้วยลวดลายบนพื้น รายละเอียดของแต่ละส่วนมีดังนี้

ส่วนที่ 1 วิวัฒนาการเงินตรา แสดงพัฒนาการทางการแลกเปลี่ยนของสังคมมนุษย์ตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์จนกระทั่งพัฒนารูปแบบมาเป็นการซื้อ ขาย แลกเปลี่ยนเงินตราในปัจจุบัน โดยมีจัดแสดงเงินตราในแต่ละยุคด้วย

ส่วนที่ 2 วิวัฒนาการธนาคาร แสดงให้เห็นจุดเริ่มต้นของระบบธนาคารโลกและการเข้ามาของกิจการธนาคารสู่สยามประเทศในชื่อว่าบุคคลัภย์ (เป็นกิจการทดลอง)

ส่วนที่ 3 ต้นแบบธนาคารไทย เสนอเรื่องราวเกี่ยวกับการดำเนินกิจการของบริษัทแบงก์สยามกัมมาจล ทุนจำกัด ซึ่งมีความเจริญก้าวหน้าจนกระทั่งเป็นธนาคารไทยพาณิชย์

ส่วนที่ 4 ไทยพาณิชย์กับการก้าวสู่ยุคปัจจุบัน นำเสนอภาพรวมของธนาคารในปัจจุบัน ซึ่งธนาคารมุ่งมั่นที่จะพัฒนาการให้บริการทางการเงินที่ครบวงจรชั้นนำของประเทศ ด้วยการบริการผ่านเครือข่ายสาขาและกลุ่มธนาคารไทยพาณิชย์

การจัดแสดงทั้งหมด มีการนำเสนอข้อมูลต่างๆผสมผสานกันในรูปแบบมัลติมีเดียที่ทันสมัยเพื่อให้ผู้เข้าชมได้เข้าใจและเห็นภาพได้ชัดเจนขึ้น นอกจากนี้ที่ผนังด้านข้างของประตูทางออก ยังมีนิทรรศการเล็กๆ แสดงประวัติและวิวัฒนาการของธนบัตรในประเทศไทย ตั้งแต่ยุคแรกเริ่มจนถึงปัจจุบันอีกด้วย พิพิธภัณฑ์ธนาคารไทยเปิดให้เข้าชมฟรีทุกวันจันทร์ - ศุกร์ ตั้งแต่เวลา 10.00 - 17.00 น. (ยกเว้นวันหยุดธนาคาร) หากเข้าชมเป็นหมู่คณะ ให้ติดต่อล่วงหน้าหรือสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมที่ 0 2544 4525-7 และที่ www.thaibankmuseum.or.th